Rozwój dziecka

Pojawienie się dziecka w życiu każdego z nas wywraca je do góry nogami. Uporządkowany świat, w którym to my cały czas byliśmy dziećmi, nagle zaczyna legnąć w gruzach. Wszystkie dotychczasowe priorytety i przyzwyczajenia muszą ulec zmianie i przewartościowaniu. Rodzicielstwo to okres piękny i trudny, beztroski i odpowiedzialny, dodający skrzydeł i podcinający je. To czas wielu radości, wzruszeń i wszystkiego, co pierwsze: ząbek, słowo, kroczek...I właśnie dla tych wszystkich chwil warto być rodzicem!

Noworodek

Okres noworodkowy trwa od narodzin do ukończenia przez dziecko 4 tygodni, czyli 28 dni. Jest to czas, w którym następuje pełna adaptacja dziecka do nowych, zmienionych warunków po urodzeniu. Stabilizują się układy: oddechowy, krwionośny i wydalniczy. W tym czasie maluszek przesypia ok. 21-22 godzin na dobę, budząc się jedynie w porach karmienia. Posiada wrodzone odruchy ssania i chwytania. Po ok. dwóch tygodniach zaczyna rozpoznawać nasze głosy:)

Noworodek to istota bezsilna i bezbronna wobec otoczenia, całkowicie zależna od nas, naszej miłości i opieki. To, jakie warunki stworzymy dla noworodka, będzie miało wpływ na jego zdrowy i prawidłowy rozwój.

Skala Apgar

Pierwsze badanie noworodka oceniające jego parametry życiowe odbywa się już w pierwszej minucie życia dziecka zgodnie ze schematem skali Apgar. Sama nazwa Apgar pochodzi od nazwiska pomysłodawczyni skali, ale jest również skrótem pięciu ocenianych czynności życiowych dziecka:

• appearance - zabarwienie skóry,
• pulse - puls,
• grimace - reakcja na bodźce,
• activity - napięcie mięśniowe,
• respiration - oddychanie.

Każdej z powyższych czynności przyznawane są punkty 0-2, które następnie są sumowane. Dla noworodka, które otrzymało 8-10 punktów badanie powtarza się w 5 minucie życia. Noworodki ze słabszymi czynnościami badane są zgodnie ze schematem, czyli w 3, 5 i 10 minucie oraz dodatkowo w 15 i 20.

Wyprawka dla noworodka

Wyprawka dla noworodka, oprócz ubranek i becików, powinna zawierać przybory toaletowe i kosmetyki do codziennej pielęgnacji maluszka oraz akcesoria niezbędne do jego karmienia. Warto pomyśleć o zakupie wielofunkcyjnego fotelika samochodowego, który może pełnić także rolę kołyski, nosidełka i wózka, po zamontowaniu na dedykowanym stelażu. Kompletowanie wyprawki dla dziecka warto rozpocząć jeszcze w okresie ciąży, tak by być w pełni przygotowanym na ten najważniejszy dzień. Dzień narodzin naszego dziecka:)

Ubranka dziecięce

Ubranka dziecięce powinny być wykonane z miękkich, naturalnych tkanin, jak bawełna, len, czy wełna. Wybierając kaftaniki, śpioszki, czy pajacyki, poza estetyką należy zwrócić uwagę na ich wygodę, a także łatwość zakładania. Wybierajmy luźniejsze ubranka, dzięki którym dziecko będzie miało swobodę ruchów. Nie warto kupować zbyt wielu ubranek w tym samym rozmiarze. Dziecko rośnie szybko i często się zdarza, że nie zdąży ich wszystkich założyć, bo już będą za małe. Poza tym pamiętajmy, że większość odwiedzających nas bliskich i znajomych w prezencie przyniesie właśnie ubranka dla noworodka.

Rożki - beciki dla noworodków

Beciki dla niemowląt, czyli tzw. rożki są bardzo praktycznym rozwiązaniem zarówno dla noworodka, jak i jego rodziców - zwłaszcza tych świeżo upieczonych i niedoświadczonych. Otulając ciasno maluszka becikiem dajemy mu ciepło, poczucie wewnętrznego spokoju i komfortu. Z kolei młodzi rodzice podnosząc, czy biorąc noworodka w beciku na ręce zyskują poczucie pewności i bezpieczeństwa. W późniejszym okresie, rożek może pełnić funkcję kołderki lub maty, na której możemy położyć dziecko.

Wózek gondola

Pierwszy wózek dla dziecka powinien być stabilny, wyposażony w dobre koła, z płaską gondolą, aby kręgosłup maluszka nie był narażony na wstrząsy i skrzywienie. Pierwszy spacer z noworodkiem uzależniony jest od pory roku. Późną wiosną, czy w lecie praktycznie można wyjść z dzieckiem po kilku dniach po porodzie. Warto wyjść rano lub po południu, gdy słońce nie operuje zbyt mocno, pamiętając zawsze o osłonieniu maluszka parasolką. W okresie zimowym, spacery należy zacząć od wystawienia wózka na balkon i stopniowym przyzwyczajaniu dziecka do temperatury, a następnie stopniowo wydłużać czas spędzony na powietrzu. Wykorzystajmy wówczas godziny południowe i dobrze "opatulmy" dziecko.

Kosmetyki dla noworodka

Pielęgnacja i higiena dziecka jest bardzo ważna na każdym etapie rozwoju, a w przypadku noworodka wymaga dodatkowo szczególnej troski i dbałości. Delikatna skóra maluszka potrzebuje odpowiedniej pielęgnacji, dlatego należy wybierać kosmetyki dla noworodka, które nie są perfumowane i mają odpowiedni odczyn pH. Wśród kosmetyków dla noworodka powinny się znaleźć: płyn do kąpieli, krem ochronny zapobiegający podrażnieniu skóry w okolicach jej zetknięcia z pieluszką, oliwka chroniąca skórę przed wysychaniem oraz alkohol do przemywania pępka, a także waciki i nasączone chusteczki. Sama pielęgnacja powinna być czymś więcej, niż tylko dbaniem o czystość maluszka. Powinna budować czułą więź między dzieckiem a rodzicami opartą na bliskości, miłości i zabawie.

Karmienie noworodka

Układ pokarmowy noworodka potrafi strawić jedynie mleko matki lub mleko modyfikowane. Pokarm naturalny, czyli mleko matki to najlepsza dla dziecka kompozycja składników odżywczych, minerałów, witamin, hormonów i przeciwciał. Niezwykle ważnym jest, że karmienie piersią wytwarza pomiędzy mamą a dzieckiem wyjątkową więź. Karmienie noworodka mlekiem modyfikowanym dostarcza również dziecku wszystkich niezbędnych składników i wartości odżywczych. Wśród proponowanych mieszanek dostępne są hypoalergiczne, antyrefluksowe oraz mieszanki lecznicze, mlekozastępcze. Wszystkie dostępne na rynku mleka modyfikowane posiadają atest Głównego Inspektora Sanitarnego i są bezpieczne dla maluszków.

Pokój dla noworodka

Pokój dla noworodka, podobnie jak pokój dla niemowlaka powinien być jasny i przestronny. Wybierajmy białe lub pastelowe odcienie farb, tapet, mebli i tekstyliów. W naturalny sposób rozjaśnią one pokój dziecka, równocześnie delikatnie stymulując wzrok maluszka. Zbyt jaskrawe, czy ostre kolory mogą podrażniać małe oczka, a także wprawiać dziecko w niepokój. Pamiętajmy, że mamy do czynienia z małym człowieczkiem, dla którego wszystko jest nowe i obce.

Meble dla noworodka

Najważniejszymi meblami w pokoju noworodka będą te do spania i przewijania. Dla maluszka warto rozważyć zakup łóżeczka dostawnego lub kosza Mojżesza lub oczywiście łóżeczka dziecięcego. W przypadku tych pierwszych, dodatkowym atutem jest ich nieduży rozmiar i łatwość w przemieszczaniu. Decydując się od razu na łóżeczko dla dziecka zyskujemy mebel, który posłuży nam na pewno przez  okres 2-3 lat. Miejsce do przewijania/przebierania dziecka możemy zorganizować kupując wolnostojący przewijak wyposażony w półeczki, na których poukładamy przybory toaletowe lub przewijak w formie nakładki, który montujemy na łóżeczku lub komodzie. Komoda dziecięca przy okazji nie zajmuje dużo miejsca w pokoju dziecka i sprawdzi się doskonale jako miejsce do przechowywania malutkich ubranek.

Łapacze snów

Łapacze snów, czyli trochę indiańskiej magii w pokoju maluszka. Amulety z wygrawerowanym imieniem dziecka cieszą się niemalejącą popularnością i nawet, jeżeli nie wyłapią wszystkich koszmarów, staną się ciekawą ozdobą pokoju noworodka.

Pierwszy rok życia dziecka

Pierwszy rok życia dziecka, czyli okres niemowlęcy, to najbardziej intensywny rozwój małego człowieka. Bezradny i całkowicie uzależniony od opieki rodziców noworodek zaczyna się zmieniać w świadomą odrębnego istnienia osóbkę. Niemowlak zaczyna nie tylko poznawać swoje ciało, ale także uczy się je kontrolować. Najpierw jest to tylko głowa, ramiona i dłonie, a dopiero następnie zaczyna panować nad tułowiem, nóżkami i stópkami. Jest to czas, kiedy dziecko zaczyna rozpoznawać najbliższe osoby, obdarza je zaufaniem i podejmuje pierwsze próby komunikacji za pomocą gestów i dźwięków, które już niedługo przerodzą się w słowa. Rozwój psychomotoryczny w pierwszym roku życia zdrowego dziecka przebiega etapami następującymi po sobie w określonej kolejności. Pamiętajmy jednak, że każde dziecko rozwija się indywidualnie, "w swoim tempie" i nie należy tego procesu przyspieszać na siłę. Można jedynie delikatnie stymulować rozwój swojego dziecka, na przykład poprzez rozbudzanie jego ciekawości podczas zabawy lub zachęcając je do podejmowania nowych wyzwań. Oczywiście, wszelkie odstępstwa lub niepokojące nas objawy należy zawsze konsultować z lekarzem pediatrą.

Rozwój niemowlaka

Rozwój niemowlaka, czyli pierwszy rok życia dziecka to gigantyczny postęp psychomotoryczny, nauka komunikowania się oraz początek kształtowania zachowań społecznych.

Rozwój psychomotoryczny niemowlaka:

• podnoszenie główki przez kilka sekund, w pozycji na brzuszku (2-3 miesiące),
• wodzenie wzrokiem za przedmiotem i odwracanie się w kierunku dźwięku (3 miesiące),
• turlanie się - przewracanie się z brzucha na plecy (ok. 4 miesiąca),
• chwytanie obiema rączkami (4-5 miesięcy),
• pełzanie na brzuszku (5-6 miesięcy),
• samodzielne siedzenie (6-7 miesięcy),
• chwytanie stópek i wkładanie ich do buzi (7 miesięcy),
• raczkowanie (8 miesięcy),
• wskazywanie pojedynczych przedmiotów (8 miesięcy),
• wstawanie (10-12 miesięcy),
• samodzielne stanie i pierwsze kroczki (12-14 miesięcy).

Rozwój mowy u niemowlaka:

• pierwsze głoski (4 miesiące),
• pierwsze sylaby i ich powtarzanie (6 miesięcy),
• pierwsze słowa: mama, tata, baba, wypowiadane jeszcze bez zrozumienia (9 miesięcy),
• rozumienie znaczenia prostych, pojedynczych słów (10-12 miesięcy).

Rozwój zachowań społecznych u niemowlaka:

• odpowiadanie uśmiechem (2-3 miesiące),
• samodzielna zabawa, np. własnymi stópkami (7 miesięcy),
• potrzeba obecności najbliższych osób (7-8 miesięcy),
• szukanie wzrokowej akceptacji rodziców oraz okazywanie przywiązania do rodziców i zabawek (11-12 miesięcy).

Siatki centylowe

Lekarz pediatra ocenia rozwój fizyczny dziecka na podstawie pomiarów trzech parametrów:

• długości ciała dziecka,
• wagi dziecka,
• obwodu główki.

Siatki centylowe w postaci tabel lub wykresów pozwalają ocenić, czy zmierzone wartości mieszczą się w przedziale uznawanym za normę wiekową. Z naturalnych powodów osobno zostały opracowane siatki centylowe dla chłopców i dla dziewczynek.

Szczepienia niemowlaka

Każde dziecko ma swój system odpornościowy, którego zadaniem jest ochrona przed drobnoustrojami chorobotwórczymi. Jedną z barier stanowi skóra dziecka i błony śluzowe, drugą - działanie wyspecjalizowanych komórek. Rozwój i wydolność systemu immunologicznego dziecka (systemu odpornościowego) wspomagane jest również przez szczepienia ochronne: obowiązkowe i zalecane. Dokładną informację o tym, jakie szczepienia i kiedy powinny zostać przeprowadzone znajdziemy w tzw. "kalendarzu szczepień dziecka". Poinformuje nas również o tym lekarz pediatra, przy okazji wizyt kontrolnych.

Karmienie niemowlaka

Przez pierwsze 5-6 miesięcy najlepszym pożywieniem dla niemowlaka jest mleko mamy, które jest najlepiej dobraną mieszanką wody, składników odżywczych, minerałów, witamin, hormonów i przeciwciał. Jeśli karmienie piersią nie jest możliwe, wówczas podajemy dziecku mleko modyfikowane, które jednak nie zapewni maluszkowi ciał odpornościowych i może być dla niego trudniejsze do strawienia. Po 5. miesiącu możemy pomalutku zacząć wprowadzać jeden posiłek bezmleczny, np. kleik ryżowy, przetarty ryż na wywarze z jarzyn, czy przetarta zupka jarzynowa. Wraz z kolejnymi dniami i tygodniami rozszerzamy dietę niemowlaka o kolejne produkty: jabłuszko, marchewkę, itp. zmniejszając równocześnie ilość posiłków mlecznych na rzecz bezmlecznych. W 10. miesiącu życia dziecka Instytut Matki i Dziecka zaleca wprowadzanie produktów zawierających gluten: bułki, biszkopty, sucharki. Pod koniec pierwszego roku życia naszego maluszka, możemy już wspólnie rozkoszować się lekkostrawnymi posiłkami. Wprowadzając nowe produkty do diety dziecka należy przestrzegać zasady, by wprowadzać produkty pojedynczo, w odstępstwie kilku dni po sobie, tak by móc zaobserwować ewentualne alergie lub nietolerancje pokarmowe.

Zabawki dla niemowląt

Wraz z rozwojem niemowlaka i zainteresowaniem otaczającego go świata, zaczynają pojawiać się zabawki. Jedną z pierwszych zabawek będzie karuzela do łóżeczka, za którą maluszek już w 3. miesiącu życia będzie wodził wzrokiem i wsłuchiwał się w dźwięk pozytywki. Kolejnymi zabawkami, które nie tylko zainteresują dziecko, ale także przyniosą ulgę w okresie ząbkowania są gryzaki dla dzieci. Niemowlak w tym wieku (5-6 miesięcy) potrafi już chwytać przedmioty obiema rączkami i z niezwykłą zapalczywością je "smakować". W pierwszym roku życia dziecka warto je kłaść na matach interaktywnych dla niemowląt wyposażonych w materiały o różnych strukturach, czy kolorowe zawieszki, do których maluszek będzie próbował dosięgnąć. Zabawa z niemowlęciem to również jego głaskanie i gilganie maleńkich stópek, które możemy wykonać w czasie kąpieli, czy przebierania.

Łóżeczka niemowlęce

W pierwszych tygodniach życia maluszek przesypia ponad 20 godzin na dobę budząc się jedynie na posiłki, o czym nas poinformuje głośnym płaczem:) Miesięczne niemowlę przesypia ok. 16 godzin, a pozostały czas spędza na czuwaniu. Wraz z upływającymi miesiącami czas aktywności dziecka będzie się wydłużał i dziesięciomiesięczne dziecko będzie już często przesypiało całą noc, a dłuższe okresy aktywności przerywane będą jedną lub dwoma drzemkami. I właśnie dlatego bardzo ważnym jest dobór właściwego łóżeczka niemowlęcego, które nie tylko zapewni wygodny i bezpieczny sen maluszkowi ale również będzie dostosowane do jego rozwoju. Jednym z najważniejszych kryteriów wyboru łóżeczka dla dziecka jest możliwość regulacji wysokości materaca, tak by była odpowiednia do wieku i możliwości ruchowych dziecka, a tym samym zapewniając jego bezpieczeństwo. Wraz z "uruchamianiem się" maluszka powinniśmy obniżać położenie materaca, by zapobiec ewentualnemu wypadnięciu dziecka z łóżeczka. Drugą ważną rzeczą jest wybór materaca. Dla dziecka w okresie niemowlęcym powinien to być materac twardy, który będzie stanowił stabilną podstawę pod główkę i kręgosłup maluszka. Ważne jest również miejsce, w którym postawimy łóżeczko niemowlęce. Najlepiej, żeby był to pokój dziecka, w którym będzie ciepło, ale nie duszno i pozbawiony głośnych źródeł dźwięku (radio, telewizor).

Dwulatek - trzylatek

Wraz z ukończeniem pierwszego roku życia dziecka kończy się okres niemowlęcy. Nasz maluszek porusza się w niezdarny sposób, a jego zasób słów ogranicza się do kilku wyrazów: jedno- lub dwuzgłoskowych. W drugim i trzecim roku życia dziecka rozwój psychomotoryczny jest bardzo intensywny: zwiększa się jego ruchliwość, mowa, a także zaczyna kształtować się osobowość. Rozwój fizyczny dziecka określają takie parametry, jak: przyrost masy i wzrost, których prawidłowość cały czas monitorujemy dzięki siatkom centylowym, a także ząbkowanie. Duże znaczenie dla prawidłowego rozwoju dziecka mają warunki, w jakich żyjemy i jakie stworzymy dla naszej pociechy. Zadaniem rodziców i najbliższych dziecku osób powinno być wspomaganie tego rozwoju nie tylko dzięki mądremu wychowaniu, ale także dzięki odpowiedniemu urządzeniu pokoju dziecięcego i podsunięciu zabawek, które będą stymulowały rozwój dziecka i pozwoliły zdobywać nowe umiejętności.

Rozwój psychomotoryczny

Pamiętajmy, że rozwój psychomotoryczny jest cechą indywidualną i nie będzie on przebiegał u wszystkich dzieci jednakowo. Dlatego też nie porównujmy swojego dziecka do innych, a już na pewno nie stresujmy się tym, że synek czy córeczka znajomych potrafi biegać, podczas gdy nasze dziecko dopiero stawia pierwsze kroczki. Być może, w zamian za to zna więcej słów i potrafi się z nami lepiej porozumieć. Zresztą, takie różnice w rozwoju widoczne są nie tylko wśród obcych dzieci, ale także wśród rodzeństwa. Oczywiście są pewne cechy rozwoju dziecka. które są charakterystyczne dla danego okresu (poszczególnych miesięcy życia) i świadczą o jego prawidłowym przebiegu.

Rozwój ruchowy

Między 12 a 18 miesiącem życia dziecko uczy się chodzić, a nawet próbuje na czworakach wchodzić na schody. Potrafi także wspiąć się na krzesło i usiąść na nim. Półtoraroczne dziecko umie ciągnąć lub pchać zabawkę oraz podnieść z podłogi upuszczony przedmiot. Z kolei dwuletnie dziecko potrafi już wchodzić na schody dostawiając nóżkę do nóżki, zaczyna biegać i próbuje chodzić do tyłu. Potrafi również kopnąć lub rzucić piłkę, nie panując jednak nad jej kierunkiem. Do dużych osiągnięć dwulatka należy także zbudowanie wieży aż z pięciu klocków:)

W kolejnym, trzecim roku życia dziecko nie tylko już potrafi samodzielnie wchodzić i schodzić ze schodów, ale także zeskoczyć na obie nóżki z wysokości ok. 30cm. Opanowało również sztukę chodzenia na palcach i szybkiego biegania, bez przewracania się. Dużo dzieci w wieku trzech lat jeździ na trzykołowym lub biegowym rowerku.

Rozwój mowy

W drugim roku życia dziecko zaczyna budować dwu- i trzy-wyrazowe zdania oraz wypowiadać dużo niezrozumiałych słów. Pamięta swoje imię, ale zawsze o sobie mówi w trzeciej osobie. Zaczyna coraz więcej rozumieć co się do niego mówi, poznaje i pamięta imiona członków rodziny. Pod koniec drugiego roku życia potrafi dopominać się o jedzenie i picie oraz o przedmioty, które chce dostać. Ku przerażeniu rodziców odkrywa słowo "nie", które staje się jednym z ulubionych;) Trzylatek wzbogaca swoje słownictwo, poprawia wymowę słów, zaczyna używać przymiotników, liczby mnogiej i przedrostków. Bardzo często dziecko w tym wieku rozmawia samo ze sobą i naśladuje słowa i zachowanie dorosłych. Budując wieżę z klocków, potrafi je policzyć, w niektórych przypadkach nawet do dziesięciu.

Osobowość - kształtowanie

W wieku 2-3 lat dziecko uczy się zachowań społecznych i zdobywa nowe umiejętności, ujawniają się również podstawowe cechy jego charakteru. W drugim roku życia można zaobserwować bardzo silną więź między dzieckiem a znanymi mu osobami, podczas gdy w stosunku do obcych ludzi wykazuje się dużą nieufnością. W kolejnym roku obawa przed nieznajomymi zaczyna ustępować, a dziecko w kontaktach z nimi czuje się dużo swobodniej. W tym wieku dziecko zaczyna rozumieć znaczenie własności, często używa słów "mój, moje" i nie chce dzielić się swoimi rzeczami z innymi, głównie zabawkami z innymi dziećmi. Również odkryte słowo "nie" używane jest bardzo często i służy do demonstrowania swojej woli i humorów. Wraz z bardzo częstym w tym wieku odmawianiem jedzenia, służy do testowania granic naszej cierpliwości i wytrzymałości. Dlatego bardzo ważnym jest, aby dwu-trzyletniemu dziecku zacząć przekazywać normy zachowań społecznych. Nie ulegać krzykom i kaprysom, a jeżeli życzenie dziecka jest zasadne to wytłumaczyć, że zamiast krzykiem można spokojnie wyartykułować swoją potrzebę.